JAK POWSTAJE TRĄDZIK?

Trądzik pospolity (łac. Acne vulgaris) jest jedną z najczęściej występujących chorób skóry. Szacuje się, że między 11. a 30. rokiem życia dotyka około 85% populacji, a każdy z nas miał chociaż raz w życiu jedną zmianę trądzikową. Jest to choroba, która występuje u kobiet i u mężczyzn, i mimo tego, że kojarzy się z dojrzewaniem, pojawia się również w późniejszym wieku (tzw. trądzik dorosłych lub trądzik późny). Może mieć przebieg łagodny – okresowe pojawianie się wykwitów skórnych lub przebieg ciężki, który charakteryzuje się bolącymi, zapalnymi, trudnymi w leczeniu zmianami. Jest to bardzo złożona jednostka chorobowa, zależna od wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Obecna wiedza na temat trądzika jest rozległa, ale nadal nie wszystkie jego przyczyny są nam znane. Ze względu na to, że bardzo często wykwity zmieniają wygląd osoby dotkniętej trądzikiem, jest to choroba, która ma także ogromny wpływ na zdrowie psychiczne i samoocenę.

CZYM SIĘ RÓŻNI SKÓRA TRĄDZIKOWA OD ZDROWEJ SKÓRY?

Ludzka skóra zbudowana jest z wielu warstw komórek oraz przydatków skórnych takich jak: gruczoły łojowe, potowe, włosy oraz paznokcie. To właśnie gruczoły łojowe i ich praca są kluczowym elementem rozwoju zmian trądzikowych i trądziku pospolitego. Gruczoły łojowe występują w skórze razem z mieszkiem włosowym. Widoczne na powierzchni skóry „dziurki”, czyli pory, to nic innego jak zakończenia mieszków włosowych, w których znajdują się ujścia gruczołów łojowych. Są bardzo ważnym elementem budowy skóry, gdyż dzięki porom łój wydostaje się na zewnątrz, co zabezpiecza przed wysuszaniem i uelastycznia ten organ.

W przypadku zdrowej cery produkcja sebum (łoju) jest umiarkowana, a fizjologicznie zaprogramowane złuszczanie warstw naskórka, oczyszcza skórę z zalegających martwych komórek i zgromadzonego łoju.

Skóra trądzikowa charakteryzuje się natomiast zaburzeniami następujących procesów, czyli:

• nadmierną produkcją łoju, 
• nieprawidłowym składem łoju, 
• zaburzeniami rogowacenia skóry– komórki naskórka nie ulegają regularnemu złuszczeniu, co w połączeniu z dużą ilością sebum skutkuje zapychaniem ujść gruczołów łojowych (porów), 
• rozwojem bakterii beztlenowych Cutibacterium acnes – obecność bakterii sprzyja powstawaniu stanów zapalnych w skórze.  

Występowanie tych procesów prowadzi do pojawiania się zmian trądzikowych takich jak: 

• zaskórniki zamknięte – zapchane gruczoły łojowe występujące w postaci białych grudek, 
• zaskórniki otwarte – grudki otwarte, w których zawartość zapchanego gruczołu ulega utlenieniu i powstają na skórze „czarne kropki”, 
• zapalne krosty – wypukłe ponad powierzchnię skóry zaczerwienione zmiany, wypełnione treścią zapalną, 
• cysty (torbiele) – czyli wyraźnie odgraniczone od powierzchni skóry ucieplonych zmian, wypełnionych treścią ropną i zrogowaciałym naskórkiem, powodujących ból, silnie zaczerwienionych. Cysty mogą zwiększać swoją objętość bardzo szybko, na ich szczycie nie pojawia się ropny czop. Powstają się w przypadku ciężkiego przebiegu choroby (trądzik torbielowaty, trądzik grudkowo-krostkowy, trądzik o piorunującym przebiegu). 

PRZYCZYNY POWSTAWANIA TRĄDZIKU

Jak już wcześniej zostało wspomniane, przyczyn powstawania trądziku pospolitego jest wiele i jeszcze nie wszystkie są nam znane. Występowanie skóry tłustej i trądzikowej zależne jest jednak w największym stopniu od genów, czyli tego, jaki typ cery został nam przypisany podczas loterii genowej. Kolejnym ważnym czynnikiem jest wpływ hormonów. Aparat mieszkowo-łojowy regulowany jest przez hormony płciowe – androgeny stymulują proliferację komórek naskórka, wydzielanie łoju, a także wpływają na wielkość gruczołów łojowych. Dlatego występowanie zaburzeń gospodarki hormonalnej (dojrzewanie, ciąża, menopauza, choroby endokrynologiczne, itp.) intensywnie stymulują pojawianie się wyprysków. Ze względu na wywoływanie „efektu androgenowego” do kolejnej grupy czynników możemy zaliczyć przyjmowane leki, a dokładniej sterydy. Wpływają one szczególnie mocno na naszą skórę, powodując m.in. jej ścieńczenie. Jednak najbardziej charakterystycznym skutkiem ubocznym przyjmowania tych substancji jest trądzik posterydowy. Występuje on również u kulturystów stosujących sterydy anaboliczne. Stan skóry w dużej mierze zależy także od poziomu stresu. Podczas reakcji stresowej wydzielany jest tzw. hormon stresu, czyli kortyzol. Jego działanie pobudza aktywność gruczołów łojowych, nasila procesy zapalne, a także może zmieniać mikrobiom na powierzchni skóry, co sprzyja rozwojowi bakterii Cutibacterium acnes. Nie należy zapominać również o tym, że trądzik pospolity może występować na podłożu zapalnym, a nie tylko bakteryjnym. Przewlekły, nieleczony stan zapalny w skórze pobudza powstawanie zapalnych zmian na jej powierzchni. Nieuwzględnienie tego aspektu choroby, skutkuje brakiem oczekiwanych efektów podczas terapii przeciwtrądzikowych. Poza przedstawionymi do tego momentu przyczynami występowania trądziku pospolitego wyróżniamy jeszcze kilka dodatkowych czynników wpływających na jego indukcję: 

• dieta – spożywanie produktów wysoko przetworzonych, o dużym indeksie glikemicznym mocno odbija się na zdrowiu i jakości naszej skóry. To samo dzieje się, gdy w organizmie występują niedobory składników odżywczych, np. witaminy B, NNKT (niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych), kwasów Omega, pierwiastków (cynku, selenu), 
• nietolerancje pokarmowe – w przypadku zmian skórnych opornych na terapie lecznicze i kosmetologiczne warto sprawdzić, czy to m.in. gluten lub laktoza nie są winowajcami obecnego stanu skóry,  
• czynniki klimatyczne – środowisko wilgotne i gorące sprzyja rozwojowi drobnoustrojów na powierzchni skóry, co powoduje zwiększoną ilość wykwitów. Ze względu na zwiększoną ilość stosowanych kremów z filtrami przeciwsłonecznymi, również w okresach dużego nasłonecznienia kondycja cery może ulec pogorszeniu. 
• czynniki środowiskowe – zanieczyszczenia obecne w środowisku gromadzą się        w ujściach gruczołów łojowych, zapychając je, 
• promieniowanie UV (słońce, solarium) – jest to główne źródło stresu oksydacyjnego 
  – nadmiernego uwolnienia rodników, których obecność indukuje powstawanie krost. Dodatkowo promieniowanie działa wysuszająco na skórę. Początkowo zauważalne jest pozorne polepszenie stanu cery, jednak po czasie gruczoły łojowe próbują natłuścić suchą skórę i zaczynają produkować sebum ze zwielokrotnioną intensywnością. 
• kosmetyki – produkty nadmiernie wysuszające lub nadmiernie natłuszczające sprzyjają zapychaniu porów.

JAK SKUTECZNIE WALCZYĆ Z TRĄDZIKIEM?

Trądzik pospolity posiada wiele czynników wyzwalających. U każdego człowieka przyczyna jego występowania będzie inna, a prawdopodobnie będzie ich kilka. Dlatego, kiedy decydujemy się na podjęcie walki z tym schorzeniem, pierwszym krokiem powinno być znalezienie przyczyny. W tym celu należy udać się na konsultacje do specjalisty, który zleci wykonanie badań i na ich podstawie oceni powód występowania zmian. Brak odnalezienia czynników indukujących wykwity jest błędem w sztuce, a prowadzone terapie będą jedynie działały powierzchownie na problem, nie dając długotrwałych efektów. Po wyeliminowaniu przyczyny, specjalista dobiera odpowiednią, spersonalizowaną kurację profesjonalną. Decyduje o tym jakie zabiegi zostaną wykonane, jak często i ile spotkań powinno złożyć się na terapię. Ostatnim, ale równie ważnym elementem leczenia trądziku, jest odpowiednio dobrana pielęgnacja domowa. Wizyta w gabinecie to jedynie niewielka część czasu potrzebnego na uzyskanie zadowalających rezultatów. Dlatego tak ważne jest, jak traktujemy naszą skórę w domu, oczekując na kolejne zabiegi. Pielęgnacja jest niezbędnym krokiem podtrzymania oraz pogłębienia efektów uzyskanych podczas spotkań z lekarzem/kosmetologiem. Dopiero połączenie wszystkich trzech kroków, czyli holistyczne podejście do problemu trądziku pospolitego, może zagwarantować nam efektywną walkę o zdrowie i wygląd skóry.