Przebarwienia są jednym z najczęściej zgłaszanych problemów skórnych w gabinetach kosmetycznych i medycyny estetycznej. Jeżeli Twoja skóra również ma nierównomierny koloryt, koniecznie przeczytaj co warto o nich wiedzieć i jak sobie z nimi radzić.

Ludzka skóra to wyjątkowy narząd pod wieloma względami. Jedną z jej wyróżniających cech jest to, że w zależności od czynników genetycznych i klimatycznych może mieć różnorodny koloryt: od bardzo jasnego, wręcz białego poprzez różowawy do odcieni brązu, a nawet czerni. Jednym z elementów budowy skóry odpowiadających za jej zabarwienie są MELANOCYTY, czyli komórki barwnikowe. Znajdują się one w warstwie podstawnej naskórka, w mieszkach włosowych oraz tęczówce oka. Nie znajdziemy ich jednak na wewnętrznej stronie dłoni oraz podeszwach stóp. W melanocytach, a dokładniej w ich organellach – MELANOSOMACH pod wpływem enzymu TYROZYNAZY zachodzi MELANOGENEZA, czyli proces tworzenia pigmentu – MELANINY.

JAKIE ZNAMY RODZAJE MELANINY?

Nasz organizm wytwarza dwa rodzaje tego barwnika: ciemnobrązową lub czarną eumelaninę oraz czerwono-żółtą feomelaninę, która charakterystyczna jest dla osób z rudymi włosami. Ilość melanocytów nie ma jednak bezpośredniego wpływu na typ kolorystyczny, gdyż u każdej z ras ich ilość na cm² skóry jest podobna. Karnacja więc zależy od rozmieszczenia w naskórku melanosomów, w których gromadzony jest pigment, a także od rodzaju wytworzonej melaniny i jej ilości w komórce barwnikowej.

W JAKI SPOSÓB SŁOŃCE WPŁYWA NA KOLOR NASZEJ SKÓRY?

Warto wspomnieć, że kolor skóry zależy także od otrzymanego zestawu genów oraz od intensywności nasłonecznienia w środowisku, w którym się znajdujemy. Im większa ilość promieniowania słonecznego tym ciemniejszy odcień skóry. Wynika to kolejnej ważnej funkcji melaniny jaką jest naturalna ochrona przeciwsłoneczna – ma ona zdolność pochłaniania promieniowania UV. Im ciemniejsza karnacja, tym mniej narażona jest na oparzenia słoneczne. Dlatego też podczas długotrwałej i intensywnej ekspozycji na słońce pojawia się opalenizna – jest to reakcja obronna organizmu na światło UV. W odpowiedzi na dużą dawkę promieniowania nasila się proces melanogenezy, w skórze pojawia się więcej melaniny, a co za tym idzie zmienia się jej koloryt. W związku z tak szerokimi możliwościami zabarwienia skóry, u każdej z ras mogą wystąpić różnego rodzaju zaburzenia pigmentacyjne, np. przebarwienia.

CZYM SĄ PRZEBARWIENIA I W JAKI SPOSÓB POWSTAJĄ?

Przebarwienia (hiperpigmentacje) to zmiany skórne występujące w postaci ciemniejszych, od pozostałej części skóry, plam. Powstają w wyniku wspomnianego wcześniej procesu melanogenezy przy udziale enzymu tyrozynazy. W fizjologicznych warunkach powstała melanina rozkłada się równomiernie na całej powierzchni skóry. Jednak w przypadku przebarwień dochodzi do nadmiernego nagromadzenia się oraz nierównomiernego rozmieszczenia pigmentu w skórze.

Zmiany barwnikowe to przede wszystkim problem natury estetycznej i będzie on, na różnych etapach życia, dotyczył większej części społeczeństwa. Do tej grupy zmian zaliczamy między innymi: genetyczne piegi, posłoneczne plamy starcze/soczewicowate, hormonalną ostudę/melasmę oraz przebarwienia pozapalne.

SKĄD BIORĄ SIĘ PRZEBARWIENIA NA SKÓRZE?

Z tego krótkiego podziału wywnioskować można, że na pojawianie się przebarwień wpływ ma wiele czynników pochodzenia zewnętrznego (egzogennych) i wewnętrznego (endogennych).

Czynniki egzogenne:

• Promieniowanie UV i oparzenia słoneczne – ze względu na bezpośrednie pobudzanie melanogenezy jest to główna przyczyna powstawania przebarwień.
• Mechaniczne uszkodzenia skóry – obtarcia, zranienia, skaleczenia, a także stosowanie peelingów mechanicznych. Prowadzi to do uszkodzeń naskórka, który stanowi naturalną barierę ochronną przed promieniami słońca.
• Spożywanie lub stosowanie zewnętrzne, np. w postaci kosmetyków, niektórych substancji o działaniu fotouwrażliwiającym: olejek bergamotkowy, wyciąg z dziurawca, niektóre składniki perfum.
• Zażywanie leków wykazujących działanie fototoksyczne: niektóre leki psychotropowe, antybiotyki, doustne i miejscowe kuracje retinoidami.
• Ciepło – długotrwałe, miejscowe przegrzanie skóry również sprzyja powstawaniu zmian pigmentacyjnych.
• Niektóre metody usuwania owłosienia: woskowanie i kremy do depilacji. Produkty te powodują mechaniczne/chemiczne uszkodzenie naskórka.

Czynniki endogenne:

• Hormony: ciąża, menopauza, antykoncepcja hormonalna, nieprawidłowości w wydzielaniu hormonów tarczycy i inne zaburzenia hormonalne.
• Stan zapalny pojawiąjący się w wyniku: chorób skóry (np. trądzik pospolity czy zakażenia skórne), obtarć, zranień oraz skaleczeń, a także w wyniku działania silnych, złuszczających zabiegów kosmetycznych przy użyciu kwasów/retinolu lub lasera. Obecność stanu zapalnego zawsze indukuje pojawianie się przebarwień.
• Choroby tarczycy i wątroby.
• Predyspozycje genetyczne.
• Wiek – wraz z wiekiem nasila się prawdopodobieństwo występowania zmian pigmentacyjnych.
• Przewlekły stres – powoduje on wzrost ilości hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) w organizmie, który stymuluje hormon melanotropinę (MSH). A MSH jest hormonem stymulującym syntezę melaniny.